بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
لَمْ يَكُنِ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ ٱلْكِتَٰبِ وَٱلْمُشْرِكِينَ مُنفَكِّينَ حَتَّىٰ تَأْتِيَهُمُ ٱلْبَيِّنَةُ ﴿١﴾ رَسُولٌ مِّنَ ٱللَّهِ يَتْلُوا صُحُفًا مُّطَهَّرَةً ﴿٢﴾ فِيهَا كُتُبٌ قَيِّمَةٌ ﴿٣﴾ وَمَا تَفَرَّقَ ٱلَّذِينَ أُوتُوْا ٱلْكِتٰبَ إِلَّا مِن م بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ ٱلْبَيِّنَةُ ﴿٤﴾ وَمَآ أُمِرُوٓا إِلَّا لِيَعْبُدُوْا ٱللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ حُنَفَآءَ وَيُقِيمُوْا ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤْتُوْا ٱلزَّكَوٰةَ ۚ وَذٰلِكَ دِينُ ٱلْقَيِّمَةِ ﴿٥﴾ إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوْا مِنْ أَهْلِ ٱلْكِتٰبِ وَٱلْمُشْرِكِينَ فِى نَارِ جَهَنَّمَ خٰلِدِينَ فِيهَآ ۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمْ شَرُّ ٱلْبَرِيَّةِ ﴿٦﴾ إِنَّ الَّذِينَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوْا الصّٰلِحٰتِ أُولَٰٓئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ ﴿٧﴾ جَزَآؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّٰتُ عَدْنٍ تَجْرِىْ مِن تَحْتِهَا الْأَنْهٰرُ خٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًا ۖ رَّضِىَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ ذٰلِكَ لِمَنْ خَشِىَ رَبَّهُۥ ﴿٨﴾
Makafiri miongoni mwa watu wa Kitabu na Mushrikeen (washirikina) hawakuacha njia zao mpaka iwafikie dalili dhahiri kubwa iliyo wazi, yaani Nabii wa Allah sallallahu alaihi wasallam akiwasomea maandiko yaliyo sahihi (na wazi) .Humo kuna sheria na amri zilizo nyooka na zilizo wazi. Na hawakukhitalifiana watu wa Kitabu (na wakafarikiana) mpaka baada ya kuwajia Aya zilizo wazi. Na wameamrishwa tu kumwabudu Allah Ta’ala kwa ikhlasi, na kumuabudu bila ya upotofu, na kusimamisha Swalaah na zakaah; na hiyo ndiyo Dini iliyonyooka na iliyo wazi.
Wale waliokufuru miongoni mwa watu wa Kitabu na washirikina watakuwa katika Moto wa Jahannam watadumu humo milele, na hao ni waovu wa viumbe. Wale walio amini na wakatenda mema, hao ndio wema wa viumbe. Malipo yao kwa Mola wao ni bustani ya daima ambayo mito inapita mbele yake , watakaa humo milele. Allah Ta’ala yuko radhi nao na wao wako radhi naye. Malipo haya ni kwa mwenye kumuogopa Mola wake.
Kipindi cha kabla ya nubuwwah (utume) wa Nabii (sallahu ‘alaihi wasallam) kilikuwa kipindi chenye giza kuu katika historia ya mwanadamu. Watu wa kitabu, Mayahudi na Wakristo, pamoja na washirikina (washirikina), walikuwa wamezama kwenye giza kiasi kwamba ilikuwa haiwezekani kwao kutoka humo. Waliendelea kubaki gizani mpaka walipoona ushahidi wa wazi na uthibitisho wa kweli. Ushahidi huu wa wazi na uthibitisho sahihi hakuwa mwingine ila ni Mtume wa Allah Ta’ala akiwasomea Aya safi na zilizo wazi za Qur-aan Tukufu.
Rasulullah (sallahu ‘alaihi wasallam) alipowaletea Qur-aan Tukufu na Dini ya kweli, walimtambua kuwa ni Nabii wa Allah Ta‘ala kwa uwazi kama walivyowatambua watoto wao wenyewe. Hawakuwa na shaka katika utume wake na walijua vizuri kwamba yeye ndiye Nabii wa mwisho ambaye kuja kwake kulitabiriwa katika maandiko yao ya mbinguni. Walikuwa wakiwaambia washirikina kwamba Nabii atawajia hivi karibuni na wao walikuwa wakisema atakapokuja wataungana naye na kupigana na washirikina. Walikuwa wakifanya hadi duaa ya baraka na usaidizi kupitia kwa Nabii huyu. Basi, Nabii alipowajia, walimkataa.
وَمَا تَفَرَّقَ ٱلَّذِينَ أُوتُوْا ٱلْكِتٰبَ إِلَّا مِن م بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ ٱلْبَيِّنَةُ ﴿٤﴾ وَمَآ أُمِرُوٓا إِلَّا لِيَعْبُدُوْا ٱللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ حُنَفَآءَ وَيُقِيمُوْا ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤْتُوْا ٱلزَّكَوٰةَ ۚ وَذٰلِكَ دِينُ ٱلْقَيِّمَةِ ﴿٥﴾
Na hawakukhitalifiana watu wa Kitabu (na wakafarikiana) mpaka baada ya kuwajia Aya zilizo wazi. Na wameamrishwa tu kumwabudu Allah Ta’ala kwa ikhlasi, na kumuabudu bila ya upotofu, na kusimamisha Swalaah na zakaah; na hiyo ndiyo Dini iliyonyooka na iliyo wazi.
Wakaamrishwa wamfuate Nabii, lakini kwa bahati mbaya, wakakengeuka kutoka kwenye njia iliyonyooka na wakajiweka mbali na Aya za Qur-aan Tukufu zilizo wazi na zenye sauti.
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوْا مِنْ أَهْلِ ٱلْكِتٰبِ وَٱلْمُشْرِكِينَ فِى نَارِ جَهَنَّمَ خٰلِدِينَ فِيهَآ ۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمْ شَرُّ ٱلْبَرِيَّةِ ﴿٦﴾
Wale waliokufuru miongoni mwa watu wa Kitabu na washirikina watakuwa katika Moto wa Jahannam wadumu humo milele, na hao ni waovu wa viumbe.
Msingi wa wokovu ni kuleta Imaan. Mwenye Imaan ataingia peponi na atakaa humo milele. Kinyume chake, mwenye kumkufuru Allah Ta’ala atapelekwa Jahannam ili apate adhabu na adhabu ya milele.
Aya hii inaeleza kwa uwazi kabisa kwamba Mayahudi na Manasara watabaki Jahannamu milele. Watu wengi wanaona kwamba kwa vile Mayahudi na Wakristo wanafuata vitabu vya Mwenyezi Mungu, Taurati na Injili vilivyoteremshwa na Allah Ta’ala, watapata wokovu huko Akhera na kuingizwa Jannah. Kwa sababu, katika aya hii, Allah Ta‘ala anabainisha kwa uwazi kabisa kwamba msingi wa wokovu ni kuleta Imaan kwa Allah Ta‘ala na utume na Dini kamili ya Nabii (Sallahu ‘alaihi wasallam).
Kwa hiyo Mayahudi na Manasara walikufuru utume na Dini ya Nabii (Sallahu ‘alaihi wasallam), wameandikiwa Jahannam na watakaa humo milele. Miongoni mwa misingi ya imaan ni mtu kuleta Imaan katika manabii wote. Kumkataa Nabii mmoja ni sawa na kukataa manabii wote. Kwa hivyo, kwa Mayahudi na Wakristo kuukataa utume wa Rasulullah (sallahu ‘alaihi wasallam), wamewakanusha manabii wote (Kwa sababu manabii wote waliwawajulisha watu wao utume wa Nabii (Sallahu ‘alaihi wasallam)) na wametangazwa kuwa makafiri.
Hivyo katika Aya hiyo hapo juu, Allah Ta’ala alitangaza kwamba watakaa katika Jahannam milele na akawataja kuwa wao ni waovu kuliko viumbe vyote. Kutoka kwa viumbe vyote tunavyovijua, wanadamu, wanyama, wanyama watambaao, majini, n.k, watu hawa ni wabaya sana – wabaya zaidi kuliko viumbe wote tunaowajua. Ijapokuwa wao ni watu wa Kitabu, kwa vile wamekengeuka na kuikanusha haqi, huu ndio msimamo wao uliodharauliwa mbele ya Allah Ta’ala.
إِنَّ الَّذِينَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوْا الصّٰلِحٰتِ أُولَٰٓئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ ﴿٧﴾ جَزَآؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّٰتُ عَدْنٍ تَجْرِىْ مِن تَحْتِهَا الْأَنْهٰرُ خٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًا ۖ رَّضِىَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ ذٰلِكَ لِمَنْ خَشِىَ رَبَّهُۥ ﴿٨﴾
Wale walio amini na wakatenda mema, hao ndio wema wa viumbe. Malipo yao kwa Mola wao ni bustani ya daima ambao mito inapita mbele yake , wakae humo milele. Allah Ta’ala yuko radhi nao na wao wako radhi naye. Malipo haya ni kwa mwenye kumuogopa Mola wake.
Siku ya Qiyaamah, Allah Ta’ala atawaita watu wa Jannah na kuwauliza: Je ummeniridhia! watasema: Ewe Allah ta’ala! Kwa nini tusiwe radhi na Wewe wakati Wewe umetubariki na vitu ambavyo hujawabariki watu wengine ?” Kisha Allah Ta’ala atasema, “Sasa nimeifanya radhi yangu iwe ya kudumu kwenu milele. Sitachukizwa nanyie kwa wakati wowote.”
Hii itakuwa fadhila kubwa kabisa ya Jannah – radhi ya Allah Ta’ala ya daima kwa watu wa Jannah – kwamba hakuna wakati wowote baada ya hapo Allah Ta’ala hatawachukia. Furaha watakayoipata juu ya radhi ya daima ya Allah Ta‘ala itakuwa kubwa zaidi kuliko raha watakayoipata juu ya fadhila zote za Jannah.
Malipo haya ya mwisho, ya kuingia katika Jannah na kupata radhi za daima za Allah Ta’ala, si vigumu kwa Muumini kupata. Kinachohitajika ni kumcha Allah Ta’ala. Ikiwa Muumini, wakati wote, anajishughulisha na kusimama mbele ya Allah Ta’ala na kutoa hesabu Siku ya Hukumu, basi kwa hakika atarekebisha maisha yake na kujiepusha na madhambi. Kwa hiyo, sababu ya mtu kukengeuka kutoka katika njia iliyonyooka ni kupoteza muelekeo wa Akhera na kutokusimama mbele ya Allah Ta‘ala kwa ajili ya hesabu mbele ya Allah Ta’ala. Moyo wa mtu utakapoingiwa na wasiwasi kwamba atapewa hisabu kwa kila neno analotamka na kila kitendo anachofanya, na ataulizwa kuhusu haqi anazodaiwa na Allah Taala na viumbe, basi mtu huyo kujiandaa kwa ajili ya maisha ya Akhera na kubadilisha maisha yake ya kidunia.