Tafseer Ya Surah Naazi’aat

وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا ‎﴿١﴾‏ وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا ‎﴿٢﴾‏ وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا ‎﴿٣﴾‏ فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا ‎﴿٤﴾‏ فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا ‎﴿٥﴾

Ninaapa kwa wale (malaika) ambao wanao toa (roho za makafiri) kwa nguvu, na kwa wale (malaika) wanao toa (roho za waumini) kwa upole, na kwa wale (malaika) ambao wanapaa (angani) kwa haraka, na kwa wale (malaika) ambao wanashindana mbio (kutimiza amri za Allah Ta’ala), na wale (malaika) ambao wanasimamia mambo (wameamriwa kutimiza na Mwenyezi Mungu subhaanahu wata’ala,)

Kama vile Surah iliopita – Surah Naba – iliteremshwa kuthibiti imani ya siku ya Qiyamaah, hivyo Surah hii pia iliteremshwa kujadili mambo kadhaa ya Qiyaamah.

Katika Surah hii, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anaanza na kuchukua viapo juu ya sifa fulani za malaika ili kudhibitisha kwamba siku ya Qiyaamah ni hakika. Kwa hivyo, katika aya ya sita, baada ya kuchukua kiapo juu ya sifa za malaika, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anasema juu ya siku ya Qiyaamah.

Sababu dhahiri ya Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) kuchukua viapo kwa malaika ambao huondoa roho za watu ni kumjulisha mwanadamu kwamba kila mtu qiyaamah yake itaanza baada ya kufariki. Kwa hivyo, inasemekana, “Yule anayefariki, Qiyaamah yake inaanza.”

Ingawa Qiyaamah halisi kwa viumbe wote itafanyika mwishoni mwa ulimwengu, hata hivyo kwa kuwa maisha ya aakhera ya kila mtu itaanza wakati wa kifo chake, kifo cha kila mtu kinahesabiwa kuwa Qiyaamah yake.

Kwa jumla, katika aya hizi, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anaangazia sifa tano za malaika. Sifa tano ni hizi zifuatavyo:

Sifa ya kwanza ya malaika

وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا ‎﴿١﴾‏

Ninaapa kwa wale (malaika) ambao hutoa (roho za makafiri) kwa nguvu

Katika aya hii, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anaongea juu ya malaika wa kifo ambao hutoa roho za makafiri kwa nguvu na kwa ukali, kwa nguvu kamili, bila kuwaonyesha huruma yoyote. Malaika ambao huondoa roho za makafiri ni malaika wa adhabu, na neno “kwa nguvu” katika aayah linamaanisha maumivu ya kiroho, sio maumivu ya mwili. Kwa hivyo, watu ambao wapo karibu na mtu anayekufa hawawezi kuona maumivu ya mtu anayekufa kwa sababu maumivu yanahisi na roho ya mtu anayekufa, na sio mwili wake.

Wakati mwingine, inaonekana ingawa roho ya kafiri inatoka kwenye mwili wake kwa urahisi, lakini kwa ukweli sio hivyo, kama ilivyo katika aya hii, Allah Ta’ala anatuarifu juu ya uchungu mkubwa na mateso ambayo roho ya kafiri hupitia wakati wa kifo.

Sifa Ya Pili Ya Wa Malaika

‏ وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا ‎﴿٢﴾‏

na kwa wale (malaika) wanao toa (roho za waumini) kwa upole

Katika aya hii, Allah Ta’ala anasema kuhusu wamalaika ambao hutoa roho za waumini vizuri na kwa upole. Malaika ambao huondoa roho za waumini ni malaika wa huruma. Wameamriwa na Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) kushughulika na waumini kwa njia ya fadhili na upole.

Neno “النَّاشِطَاتِ“ limetoka kwenye neno “نشطَ” ambalo linamaanisha “kufungua fundo”. Hii inaashiria “kuondoa fundo la kitu ambacho kina maji au hewa, ili maji au hewa iweze kutolewa kwa urahisi”. Hii ni mfano wa kutoa roho za waumini kwa upole, tofauti na roho za makafiri ambao hutolewa kwa ukali. Ni kama roho ya muamini ilikuwa imefungwa ndani ya mwili wake, na mwili ulihitaji kufunguliwa kwa roho kutolewa.

Katika kesi hii pia, neno نَشْطًا ambalo hutafsiri kama “vizuri” au “kwa upole” linamaanisha kwa ulaini au upole, na sio uzoefu wa mwili. Wakati mwingine, mwamini mcha Mungu huonekana akipitia ugumu wa aina fulani wakati wa kifo chake, lakini hii haimaanishi kuwa anapitia ugumu wa kiroho au adhabu, ingawa kimwili inaweza kuonekana kwa wale waliopo karibu naye.

Wakati roho ya makafiri inapotolewa, eneo lote la adhabu ya Barzakh (maisha baada ya kifo) linakuja mbele yake. Ni wakati wa hofu kubwa na ya kutisha, na mtu anayekufa amezidiwa na hali hiyo. Kwa hivyo roho ikiwa na hofu sana na adhabu, huanza kutoka kwenye mwili wote, kujaribu kujificha au kutoroka adhabu. Lakini Malaika wa Kifo huondoa roho yake kwa nguvu na kwa ukali kutoka mwili wake, kama vile chuma hutolewa kwa nguvu kwenye uzi la kurowa (kama ilivyoelezewa katika Hadith ya Baraa bin Aazib (Radhiyallahu ‘Anhu) iliyorekodiwa katika Musnad-Ahmad).

Kwa upande mwingine, wakati roho ya mwamini inapotolewa, thawabu kubwa na baraka za Akhera ambazo ziko karibu kwake zinawasilishwa mbele yake na anapewa habari njema, kwa hivyo, roho yake inaacha mwili wake kwa urahisi na furaha.

Sifa Ya Tatu Wa Malaika

وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا ‎﴿٣﴾

na kwa wale (malaika) ambao wanapaa (mbinguni) kwa haraka

Katika aaya hii, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anaeleza sifa ya tatu ya wamalaika. Malaika waliotajwa katika aya hii ni malaika wa kutoa roho ambao, baada ya kutoa roho ya mwanadamu, hutembea haraka mbinguni wakichukua roho kuelekea angani ili kuiwasilisha mbele ya Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala).

Neno “سٰبحٰت” linatoka katika neno “سبح” ambalo linamaanisha “kuogelea” au “kuelea”, lakini katika muktadha huu, kuhusiana na malaika, maana ya hilo neno ni “kupaa mbinguni haraka”.

Sifa Ya Nne Ya Wamalaika

فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا ‎﴿٤﴾

na kwa wale (malaika) ambao wanashindana mbio (kutimiza amri za Allah Ta’ala),

Katika aaya hii, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anaongea juu ya jinsi malaika wa kutoa roho wanashindana na kila mmoja kutimiza amri ya Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala).

Kulingana na Amri ya Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala), malaika huchukua roho za wachamungu kwa makao yao mazuri, na roho za waovu kwa makao yao mbaya. Baada ya kuhojiwa kaburini, roho ya waumini husafirishwa kwenda makao ya Illiyyeen ambapo itafurahishwa na baraka za pepo, na roho ya makafiri zinasafirishwa kwenda Sijjeen ambapo itateseka kwa kuteswa motoni. (Al-Rooh pg. 134)

Sifa Ya Tano Ya Wamalaika

فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا ‎﴿٥﴾

na wale (malaika) ambao wanasimamia mambo (wameamriwa kutimiza na Mwenyezi Mungu subhaanahu wata’ala,)

Katika Aaya hii, Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) anasema kuhusu hao malaika ambao husimamia maswala ya marehemu na kutimiza kile wanachoamrishwa na Mwenyezi Mungu (subhaanahu wata’ala) katika kuwapa thawabu roho za wacha Mungu na kuwaadhibu roho za waovu.

Kwa maneno mengine, kazi ya mwisho ya malaika hawa wa kifo itakuwa kuleta faraja kwa zile roho za wachamungu na kusababisha maumivu kwa roho za waovu. Baada ya roho kufikia makazi yao mema au mabaya, malaika ambao wameamrishwa kuwalipa na kufariji roho za wachmungu hukusanya vitu vya thawabu na faraja kwa ajili yao, na malaika ambao wameamrishwa kuadhibu na kusababisha maumivu kwa roho za waovu hupanga njia kwa adhabu na maumivu yao.

Thawabu na adhabu katika kaburi

Surah hii hadi sasa inathibitisha kwamba wakati wa kifo, malaika watafika na kutoa roho ya mwanadamu. Halafu wataipeleka angani na kusafirisha kupeleka makao yao. Nafsi nzuri itasafirishwa kwenda kwenye makao mazuri, na roho za waovu itasafirishwa kwenda kwenye makazi mabaya. Huko malaika watapanga njia za malipo na faraja, au adhabu na maumivu kwa aina zote mbili za roho.

Aya zinaonyesha kuwa malipo na adhabu itafanyika kaburini (i.e. katika maisha ya Barzakh baada ya mtu kuondoka ulimwenguni). Baada ya hapo, siku ya Qiyaamah itakapokuja, uamuzi utapitishwa kwa mtu gani atapewa Jannah, na ni mtu gani atakayepangwa kwenda motoni.

Kuhusu jinsi roho ya mcha Mungu au mwovu hutolewa na malaika wa kifo, kuna hadithi ndefu ya Baraa bin Aazib (Radhiyallahu ‘Anhu) iliyoripotiwa katika Musnad Ahmad. Hadith ni kama ifuatavyo. Baraa bin Aazib (Radhiyallahu ‘Anhu) anaripoti:

Katika hafla moja, tulitoka na Rasulullah (Sallallahu ‘Alaihi Wasallam) kuhudhuria Janaazah ya mtu wa Ansaar. Tulipofika kaburini, tuligundua kuwa kaburi lilikuwa bado halijachimbwa. Rasulullah (Sallallahu ‘Alaihi Wasallam) kwa hivyo alikaa chini, na tukakaa karibu naye kwa utulivu hadi kulikuwa na ndege juu ya vichwa vyetu.

Rasulullah (Sallallahu ‘Alaihi Wasallam) alikuwa na fimbo mikononi mwake ambayo alikuwa akipiga ardhi (kwa kufikiria sana). Rasulullah (Sallallahu ‘Alaihi Wasallam) kisha akainua kichwa chake na kusema mara mbili au mara tatu, “Jikingeni kwa Allah Ta’ala na adhabu ya kaburi!”

Baada ya hapo, Rasulullah (Sallallahu ‘Alaihi Wasallam) alisema, “Kwa kweli, wakati mwamini anakaribia kuondoka katika ulimwengu huu na kwenda Akhera, basi Malaika hushuka kwake kutoka mbinguni. Uso wao mweupe sana na kung’aa kama jua. Watakuwa nao pamoja nao ni sanda la hariri sanda la Jannah, na manukato kutoka Jannah. Watakaa karibu naye sehemu ataweza kuwaona.

“Baada ya hapo, malaika wa kifo atakuja kwake na kukaa kando ya kichwa chake. Malaika wa kifo atamwambia akisema, ‘Ewe roho safi! Toka, kuelekea msamaha wa Mwenyezi Mungu na furaha yake!’ Kwa hivyo roho itatoka (vizuri), kama jinsi tone la maji linatoka kwenye maji.

“Malaika wa kifo basi hushikilia roho, na mara tu atakaposhikilia, malaika wengine pamoja naye hawaachi mikononi mwao hata sekunde moja hadi watakapoichukua na kuiweka ndani ya kitambaa na manukato (manukato ya Jannah). Harufu hutolewa kutoka kwenye roho ambayo ni harufu nzuri zaidi kuliko manukato mazuri ya musk yanayopatikana duniani.

“Malaika basi hupanda angani na roho, na kikundi chochote cha malaika wanaopita, malaika hao wanauliza kutoka kwao, ‘ni roho la nani ilio safi hivi?. Malaika watajibu ni fulani bin fulani, wakimtaja na majina mazuri ambayo walikuwa wakimwita nazo duniani.